«Եփութուխ:Ուտեստներ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary Պիտակներ՝ Խմբագրում բջջային սարքով Խմբագրում կայքի բջջային տարբերակից |
No edit summary Պիտակներ՝ Խմբագրում բջջային սարքով Խմբագրում կայքի բջջային տարբերակից |
||
Տող 43.
Armenia Terrorist Country⚠
Orta Asya'nın "Bozkır İmparatorlukları" içinde Türk halkları daima belirleyici bir rol oynadılar; çoğu zaman bu imparatorlukların kurucu ve yönetici zümresini oluşturdular. İnsan eliyle yapılmış en büyük yapı olan Çin Seddi, Çin'in yerleşik uygarlık alanlarını Türklerden korumak için MÖ 2. yüzyılda inşa edildi.[kaynak belirtilmeli]
Orta Asya'da kurulan Türk uygarlıklarının tarihi en azından Orta Taş Çağına kadar dayanmaktadır. Bilinen bu uygarlıklardan en eskisi olan Anav Uygarlığı MÖ 10.000 yıllarına kadar uzanmaktadır.[46] Anav kültür bölgesindeki insanlar yerleşik olup, dokumacılık, toprak ve bakır işlemeciliği ile uğraşmış; koyun, keçi, sığır ve deve beslemişler ayrıca tarım da yapmışlardır.[47] Diğer Orta Asya Türk Uygarlıkları ortaya çıkışlarına göre sırasıyla Afanesevo, Kelteminar, Andronovo, Karasuk ve Tagar kültür bölgeleridir.
Asya Hun İmparatorluğu Teoman tarafından kurulmuştur. Bu imparatorluğu Türk boyları kurmuş, yönetmiş; Türk kültürü devlete şeklini vermiştir.[48] Asya Hunlarının en önemli hükümdarı olan Mete Han, Turanlı uluslardan olan Tunguzları ve Türk olan Yüeçileri tamamen itaat altına almış ve Çin'i baskı altına alan bir politika izlemiştir. Çin seddi bu dönemde Türklerden korunabilmek amacıyla yapılmıştır. Chicago Üniversitesi bünyesinde 2003'te yapılan bir araştırmada, Moğolistan'da Egyin Gol'de bulunan Asya Hunları dönemine ait insan kalıntılarıyla Anadolu'da Türklerden alınan genetik verilerin birbiriyle uyuştuğu tespit edilmiştir.[49]
Asya Hun İmparatorluğu'nun yıkılmasından birkaç yüzyıl sonra Hunların bir bölümü daha batıya göç etmiş burada Avrupa merkezli bir devlet kurmuşlardır. Kama Tarkan, bölgedeki Hun topluluklarını yönetimi altında toplayarak 352 yılında Avrupa Hun İmparatorluğunu resmen kurmuş ve yönetimi 370 yılına kadar elinde bulundurarak Hazar ve çevresinde önemli bir güç haline gelerek hakimiyet alanını batıya doğru ilerletmiştir. Geçen 18 yıl, Hazar bölgesinde yaşayan Hun Türklerinin teşkilatlanmasını ve Devlet düzeninde ilerlemesini sağlamıştır. Kama Tarkan'ın ölümüyle yönetime geçen Balamir batıya doğru ilerlemeye başlamış ve Hunlar gibi batıya yönelen Türk halklarından biri olan Alanların ülkesini ele geçirmiştir. Balamir, İdil nehrini geçerek bu bölgede bulunan Gotlara baskı kurmaya başlamıştır. Gotlarla İlk savaş 375 yılında gerçekleşmiştir. Savaşı kazanan Balamir, Gotları Avrupa'nın içlerine, Roma'ya doğru ilerlemelerini sağlamıştır. Kavimler Göçü olarak tarihe geçen süreç bu savaşla başlamıştır. Balamir döneminde Hunlar, hakimiyet alanlarını genişleterek Avrupa içlerine doğru ilerlemişlerdir. Alipbi’nin ölümüyle tahta geçen Uldız ise Karpat dağlarını aşarak bugünkü Macaristan'a kadar ulaşmıştır. Roma'nın ikiye bölünmesiyle Uldız, Trakya ve Balkanlar üzerine yürümüş ve aynı dönemde, bir diğer koldan da bugünkü Urfa ve Lübnan'a kadar hızla ilerleyip Akdeniz'e ulaşmıştır. Batı Roma ile iyi ilişkiler içerisinde olan Uldız, Doğu Roma'yla mücadele halinde olmuştur. Uldız, Doğu Romanın gönderdiği elçiye “Güneşin Battığı Yere Kadar Her Yeri Zaptedebilirim” diyerek meydan okuduğu tarih kaynaklarında geçmektedir. 434 yılında, Rua’nın ölümüyle yönetim, Rua’nın kardeşi Muncuk’un iki oğluna kalmıştır. Bleda ve kardeşi Attila, bu dönemde imparatorluğun yönetimine geçmiştir. Bu dönem boyunca genelde savaşları yöneten kişi olan Attila 445 yılında Bleda'nın ölmesiyle yönetimi tek başına eline almıştır. Attila’nın amacı, hem Doğu hem Batı Roma'yı egemenliği altına almaktı. Daha önce Doğu Roma üzerine yürünmüş ve baskı altına alınmıştı. Doğu Roma halen Hunlara vergi ödüyordu. Ancak Doğu Roma’nın Hunlar üzerindeki oyunları halen devam ediyordu. Rua'nın ölümünden hemen sonra Attila, Doğu Roma'nın üzerine yürüyüp savaşı kazanmış ve Margos antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşmayla vergi iki katına çıkarılmıştır. Doğu Roma, antlaşmayı imzalasa da antlaşmanın şartlarına uymamıştır. Bunun üzerine Attila, 441 yılında tekrar Doğu Roma’nın üzerine yürümüştür. Trakya'ya kadar ilerlemiş ve vergi üç katına çıkarılmıştır. Doğu Roma, yine antlaşmaya aykırı hareket ederek Hunlara bağlı kavimleri isyana teşvik etmiştir. Ticaret kurallarını çiğneyerek tüccarlarını Hun topraklarına göndermiştir. Attila, bu kez Doğu Roma'nın üzerine iki koldan saldırıya geçmiştir. Bir koldan Yunanistan'dan girerek Tselya’ya kadar ilerlemiştir. Diğer koldan Sofya, Lüleburgaz, Flibe şehirlerini ele geçirmiştir. Bugünkü Büyük Çekmece yakınlarına kadar ulaşmıştır. Bu ilerleyişten sonra Doğu Roma tekrar barış istemiştir. Anatolyos antlaşması imzalanmış ve vergi üç katına çıkarılmıştır, savaş tazminatı ödetilmiş ve Tuna'nın güneyindeki bölge Doğu Roma askerlerinden arındırılmıştır. Attila, 451 yılında Batı Roma imparatorunun kızıyla evlenmiştir. Karısının çeyizi olarak Batı Roma topraklarının yarısını istemiştir. Bunun üzerine Batı Roma ve Hun İmparatorluğu büyük bir savaşa girmiştir. Attila ordularını, Batı Romanın asker deposu olarak görülen Galya’ya göndermiştir. Savaş daha sonuçlanmadan Batı Roma askerlerini geri çekip yenilgisini kabul etmiştir. Attila'nın amacı Doğu Roma'yı tamamen kendisine bağlamaktır. Kesin sonuç almak için 452 yılında bir sefer daha düzenlemiştir. Roma'nın artık karşı koyacak gücü yoktur. Attila, ordusuyla Alpleri aşarak Po ovasına inmiş ve İtalya'nın kuzey kentlerini ele geçirerek Roma önüne kadar ilerlemiştir. Papa II. Leo, Attila'nın huzuruna çıkarak Attila'nın Roma'ya zaten hakim olduğunu söyleyerek Hristiyanlığın merkezi olarak kabul edilen Roma’nın yıkılmamasını talep etmiştir. Bu dönemde bölgede Veba salgını sorunu vardır. Attila bu seferle Batı Roma'yı egemenliği altına almıştır. Bölgedeki Veba salgını nedeniyle daha fazla ilerlememiş ve vergiyi arttırarak geri dönmüştür. Attila, 453 yılında şüpheli bir şekilde öldürülmüştür. Bazı tarih kaynaklar Attila'nın karısı tarafından zehirlendiğini ifade ederken bazıları da hançerlenerek öldürüldüğünü belirtir
HİSTORY TÜRKEY PEOPLE Խմբագրել
It is generally agreed that the first Turkic people lived in a region extending from Central Asia to Siberia, with the majority of them living in China. Historically they were established after the 6th century BCE.[67] The earliest separate Turkic peoples appeared on the peripheries of the late Xiongnu confederation about 200 BCE[67] (contemporaneous with the Chinese Han Dynasty).[68] Turkic people may be related to the Xiongnu, Dingling and Tiele people. According to the Book of Wei, the Tiele people were the remnants of the Chidi (赤狄), the red Di people competing with the Jin in the Spring and Autumn period.[69] Turkic tribes such as the Khazars and Pechenegs probably lived as nomads for many years before establishing the Turkic Khaganate or Göktürk Empire in the 6th century. These were herdsmen and nobles who were searching for new pastures and wealth. The first mention of Turks was in a Chinese text that mentioned trade between Turk tribes and the Sogdians along the Silk Road.[70] The first recorded use of "Turk" as a political name appears as a 6th-century reference to the word pronounced in Modern Chinese as Tujue. The Ashina clan migrated from Li-jien (modern Zhelai Zhai) to the Juan Juan seeking inclusion in their confederacy and protection from the prevalent dynasty. The tribe were famed metalsmiths and were granted land near a mountain quarry which looked like a helmet, from which they were said to have gotten their name 突厥 (tūjué). A century later their power had increased such that they conquered the Juan Juan and established the Gök Empire.[71]
Turkic peoples originally used their own alphabets, like Orkhon and Yenisey runiforms, and later the Uyghur alphabet. Traditional national and cultural symbols of the Turkic peoples include wolves in Turkic mythology and tradition; as well as the color blue, iron, and fire. Turquoise blue (the word turquoise comes from the French word meaning "Turkish") is the color of the stone turquoise still used in jewelry and as a protection against the evil eye.
It has often been suggested that the Xiongnu, mentioned in Han Dynasty records, were Proto-Turkic speakers.[72][73][74][75][76] Although little is known for certain about the Xiongnu language(s), it seems likely that at least a considerable part of Xiongnu tribes spoke a Turkic language.[77] However, some scholars see a possible connection with the Iranian-speaking Sakas.[78] Some scholars believe they were probably a confederation of various ethnic and linguistic groups.[79][80] Genetics research in 2003 on skeletons from 2000 year old Xiongnu necropolis in Mongolia found some individuals with DNA sequences also present in some modern-day Turks, suggesting that a Turkish component had emerged in the Xiongnu tribe at the end of the Xiongnu period.[81][82]
In 2009, archaeologists found Turkic balbals which are 2000 years old.[83][84]
According to another archeological and genetic study in 2010, the DNA found in three skeletons in 2000-year-old elite Xiongnu cemetery in Northeast Asia belonged to C3, D4 and R1a. The evidence of paternal R1a supports the Kurgan hypothesis for the Indo-European expansion from the Volga steppe region.[85] The R1a was found in Xiongnu people[85] and the present-day people of Central Asia.[86] Analysis of skeletal remains from sites attributed to the Xiongnu provides an identification of dolichocephalic Mongoloid, ethnically distinct from neighboring populations in present-day Mongolia.[87]
Xiongnu writing, older than Turkic, is agreed to have the earliest known Turkic alphabet, the Orkhon script. This has been argued recently using the only extant possibly Xiongu writings, the rock art of the Yinshan and Helan Mountains.[88] It dates from the 9th millennium BCE to the 19th century, and consists mainly of engraved signs (petroglyphs) and few painted images.[89] Excavations done during 1924–1925 in Noin-Ula kurgans located in the Selenga River in the northern Mongolian hills north of Ulaanbaatar produced objects with over 20 carved characters, which were either identical or very similar to the runic letters of the Turkic Orkhon script discovered in the Orkhon Valley.[90]
The Hun hordes ruled by Attila, who invaded and conquered much of Europe in the 5th century, might have been Turkic and descendants of the Xiongnu.[68][91][92] Some scholars regard the Huns as one of the earlier Turkic tribes, while others view them as Proto-Mongolian in origin.[93] Linguistic studies by Otto Maenchen-Helfen and others have suggested that the language used by the Huns in Europe was too little documented to be classified, but may have been an Indo-European language. Nevertheless, many of the proper names used by Huns appear to be Turkic in origin.[94][95] In the first half of the first millennium, mass-migrations to distant places were common, geographical borders were fluid and cultural identity was more likely to change dramatically during the lifetime of an individual, relative to the modern era. These factors also made it more likely that the Huns were, initially at least, closely related to the Turkic peoples.
In the 6th century, 400 years after the collapse of northern Xiongnu power in Inner Asia, the Göktürks assumed leadership of the Turkic peoples. Formerly in the Xiongnu nomadic confederation, the Göktürks inherited their traditions and administrative experience. From 552 to 745, Göktürk leadership united the nomadic Turkic tribes into the Göktürk Empire on Mongolia and Cental Asia. The name derives from gok, "blue" or "celestial". Unlike its Xiongnu predecessor, the Göktürk Khanate had its temporary khans from the Ashina clan who were subordinate to a sovereign authority controlled by a council of tribal chiefs. The Khanate retained elements of its original shamanistic religion, Tengriism, although it received missionaries of Buddhist monks and practiced a syncretic religion. The Göktürks were the first Turkic people to write Old Turkic in a runic script, the Orkhon script. The Khanate was also the first state known as "Turk". It eventually collapsed due to a series of dynastic conflicts, but many states and peoples later used the name "Turk".
Turkic peoples and related groups migrated west from Turkestan and present-day Mongolia towards Eastern Europe, the Iranian plateau and Anatolia (modern Turkey) in many waves. The date of the initial expansion remains unknown. After many battles, they established their own state and later constructed the Ottoman Empire. The main migration occurred in medieval times, when they spread across most of Asia and into Europe and the Middle East.[71] They also took part in the military encounters of the Crusades.[96]
Later Turkic peoples include the Karluks (mainly 8th century), Uyghurs, Kyrgyz, Oghuz (or Ğuz) Turks, and Turkmens. As these peoples founded states in the area between Mongolia and Transoxiana, they came into contact with Muslims, and most of them gradually adopted Islam. Small groups of Turkic people practice other religions, including Christians, Jews
== Բ ==
| |||